DỊ VẬT KẾT - GIÁC MẠC & NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý

13/09/2024

Dị vật kết - giác mạc là tình trạng dị vật bề mặt mắt khi có vật lạ ở bên ngoài, như hạt bụi hoặc mảnh kim loại nhỏ… rơi vào mắt. Khi dị vật rơi vào mắt, nó có thể ảnh hưởng đến kết mạc hay giác mạc. Kết mạc là màng nhầy mỏng bao phủ củng mạc, dân gian gọi là tròng trắng. Kết mạc bao quanh đến rìa giác mạc, che phủ khu vực ẩm ướt dưới mí mắt

Giác mạc là một lớp vòm trong suốt che phủ và bảo vệ mặt trước của mắt, dân gian gọi là tròng đen. Ánh sáng đi vào mắt qua giác mạc và tập trung vào võng mạc ở phía sau mắt.
Đa số dị vật bám vào phần phía trước của mắt không thể đi vào trong nhãn cầu, nhưng chúng có thể gây trầy xước trên giác mạc. Những tổn thương thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, có những trường hợp dị vật ghim sâu hay do xử trí ban đầu không đúng cách có thể gây ra nhiễm trùng hoặc hóa sẹo làm giảm thị lực vĩnh viễn.

Dị vật giác mạc Dị vật kết mạc

I. Nguyên nhân

Dị vật kết - giác mạc thường xảy ra do tai nạn trong các hoạt động hàng ngày. Các loại dị vật phổ biến trong mắt là:

• Lông mi
• Mùn cưa
• Bụi
• Mỹ phẩm
• Kính sát tròng
• Hạt kim loại, mạt sắt
• Mảnh thủy tinh…
Bụi và cát bay vào mắt thường do gió hoặc các mảnh vụn rơi xuống. Vật liệu kim loại hoặc thủy tinh có thể rơi vào mắt là do vụ nổ, tai nạn với các công cụ lao động như búa, khoan hoặc máy cắt sắt, máy cắt cỏ…
II. Triệu chứng thường gặp
• Cảm giác căng tức hoặc khó chịu
• Cảm giác cộm trong mắt
• Mắt đau
• Chảy nước mắt rất nhiều
• Đau mắt khi nhìn vào ánh sáng
• Nháy mắt liên tục
• Mắt đỏ
Dị vật thâm nhập vào trong nhãn cầu là rất hiếm. Những trường hợp này thường do tác động mạnh với tốc độ cao như một vụ nổ. Dị vật thâm nhập vào trong nhãn cầu được gọi là dị vật nội nhãn. Các triệu chứng kèm theo của di vật nội nhãn bao gồm chảy dịch hoặc máu từ mắt.
III. Thăm khám:
- Việc đầu tiên của quá trình khám mắt là đánh giá thị lực (kiểm tra khả năng nhìn rõ một vật).
- Phần tiếp theo của việc kiểm tra thường được thực hiện bởi bác sĩ nhãn khoa với sinh hiển vi khám mắt:

Máy sinh hiển vi khám mắt Nhật Bản

+ Bác sĩ bắt đầu kiểm tra chung phần mí mắt, nhãn cầu và mống mắt.

+ Trong phần khám này, bác sĩ sẽ kiểm tra sự đối xứng và phản ứng với ánh sáng của đồng tử; dị vật có thể có trong mắt: dị vật kết mạc, dị vật giác mạc (nông hay sâu), tổn thương giác mạc; kiểm tra mống mắt, thuỷ tinh thể và các chất lỏng trong mắt.

+ Mắt có thể được nhỏ tê và/hoặc nhỏ thuốc nhuộm huỳnh quang Fluorescein. Soi đèn với ánh sáng xanh để tìm kiếm các vết trầy xước trên giác mạc hoặc sự rò rỉ thủy dịch - chất lỏng trong suốt ở mặt trước của nhãn cầu.

Test Fluorescein

- Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương mắt, phần khám cuối cùng liên quan đến nhỏ thuốc làm giãn đồng tử. Với cách này, bác sĩ có thể kiểm tra kĩ các dị vật và tổn thương phần bên trong mắt và võng mạc.
IV. Phương pháp điều trị
- Việc đầu tiên là lấy dị vật giác mạc và/hoặc dị vật kết mạc sau khi nhỏ tê bề mặt nhãn cầu với BS (ĐD) chuyên khoa mắt qua sinh hiển vi hoặc kính lúp.

Dị vật giác mạc

- Đối với các vết trầy xước trên giác mạc việc điều trị chủ yếu là tra thuốc mỡ, thuốc nhỏ mắt kháng sinh và nước mắt nhân tạo. Nếu vết xước rộng (lớn hơn 50% bề mặt giác mạc), phẫu thuật khâu giác mạc có thể được tiến hành.
- Bất kỳ tổn thương nào ở mống mắt, thuỷ tinh thể hoặc võng mạc cần phải được đánh giá ngay lập tức bởi bác sĩ nhãn khoa để quyết định có cần phẫu thuật hay không.
- Nếu nhãn cầu bị vỡ, cần phải được phẫu thuật mắt ngay.
- Xuất huyết tiền phòng (máu ở giữa giác mạc và mống mắt) mà không kèm bất kỳ chấn thương nào khác cần được bác sĩ nhãn khoa theo dõi sát.

V. Dự phòng và thái độ xử trí ban đầu:
- Đeo kính che chắn mắt cẩn thận khi đi ngoài đường hoặc kính bảo hộ lao động tùy theo tính chất công việc.
- Nếu nghi ngờ có dị vật mắt, bạn cần được điều trị kịp thời để tránh nhiễm trùng và bảo vệ thị lực của bạn.
1. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
• Không chà xát hoặc tạo áp lực lên mắt.
• Không sử dụng bất kỳ dụng cụ như kẹp hoặc băng gạc bông trên bề mặt của mắt.
• Tuyệt đối :
+ Không tự ý mua thuốc nhỏ có Corticoides (Polymax, Dexacol, Neodex, Metodex, Tobradex…) khi chưa rõ dị vật kết mạc hay dị vật giác mạc.
+ Không nên dùng các bài thuốc dân gian như chườm nóng lạnh, đắp các loại lá…
+ Không tự lấy ra bằng đọt rau, lá lúa, móng tay, tăm bông…
 Vì có thể gây trầy xước thêm kết giác mạc sẽ gây ra nhiều biến chứng trên giác mạc như tróc, xước, loét giác mạc gây nhiễm trùng và giảm thị lực về sau.
Trường hợp dị vật sâu dọa thủng, thủng… sẽ dẫn đến di chứng mù lòa…
2. Thực hiện các bước sau đây khi chăm sóc tại nhà:
• Rửa sạch tay.
• Kiểm tra mắt bị ảnh hưởng với ánh sáng đầy đủ.
• Kiểm tra mắt và tìm ra dị vật bằng cách nhìn lên trên khi kéo mi dưới thấp xuống và ngược lại.
• Ngâm bên mắt có dị vật vào trong nước và nhấp nháy mắt nhiều lần để loại bỏ dị vật.
• Nếu dị vật có thể nhìn thấy ở mi dưới, hãy dùng một miếng gạc ẩm để lấy dị vật ra.
3. Đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa mắt
- Nếu vẫn còn các triệu chứng nên đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa Mắt (có trang bị sinh hiển vi khám mắt) để được thăm khám và xử trí đúng cách.
► Lưu ý: trong trường hợp dị vật giác mạc hoặc nghi ngờ có dị vật giác mạc (vì có trường hợp dị vật rất nhỏ, vùi… khó nhìn thấy bằng mắt thường với ánh sáng đèn pin):
► Các cơ sở y tế chưa có trang bị sinh hiển vi khám mắt nên chuyển ngay đến nơi chuyên khoa mắt có trang bị sinh hiển vi khám mắt.
► Tránh làm tổn thương thêm giác mạc mà dị vật cũng chưa được lấy ra (người bệnh cũng không biết). Điều này gây khó khăn cho bác sỹ xử trí và điều trị tiếp theo cũng như phải giải thích cho những bất ổn tâm lý của người bệnh.
BS CKI. TIÊU THỊ CẨM MAI - BỆNH VIỆN ĐA KHOA MỸ PHƯỚC ----------------------------------------------------------------
Bệnh viện đa khoa Mỹ Phước
Đường TC3, Tổ 6, Khu Phố 3, Phường Mỹ Phước, TX.Bến Cát, Bình Dương.
ĐT: 0274.3535.777 Fax: 0274.3553.659
ĐT Cấp cứu: 0274.3535.115
Website: https://benhvienmyphuoc.vn
Facebook: https://www.facebook.com/benhvienmyphuoc